Cerkiew św. Mikołaja w Hrebennem

Położona na wzgórzu górującym nad miejscowością Hrebenne drewniana cerkiew greckokatolicka jest jednym z najciekawszych zabytków Roztocza Wschodniego. Na wyjątkową uwagę zasługuje to, że dziś świątynia służy wiernym obu obrządków -greckiego i rzymskiego.

Cerkiew zbudowana została w latach 1697-1700, i przebudowana w 1882. Do parafii należały cerkwie filialne w Mostach Małych i Siedliskach. Parafia należała do dekanatu potelickiego, po I wojnie światowej do rawskiego.

Cerkiew ma konstrukcję zrębową, jest trójdzielna, wszystkie trzy części są trójkondygnacyjne, zbudowane na planach kwadratów, nakryte ośmiobocznymi kopułami z latarniami. Poszczególne kondygnacje oddzielają szerokie okapy. Dawne pokrycie gontowe zmienione zostało w XX wieku na blaszane. Podczas remontu w 2010 roku przywrócono dawny wygląd świątyni w tym pokrycie dachowe z gontu. Wewnątrz zachowała się polichromia z XVII-XVIII w., szczególnie interesująca na ścianie tęczowej (oddzielającej nawę od prezbiterium), gdzie umieszczono przedstawienia: Chrystusa Pantokratora, dwunastu apostołów i Matki Bożej Orantki. Ikony Chrystusa Nauczyciela i Matki Boskiej Hodegetrii ze starego ikonostasu, znajdują się w ołtarzach bocznych. W 2001 r. w cerkwi zamontowano pełny ikonostas pochodzący z XVII-XVIII z ikonami, malowanymi na deskach.

Obok cerkwi stoi drewniana, dwukondygnacyjna dzwonnica z XVII w. Do 1941 r. znajdywały się na niej 3 dzwony, które zostały zarekwirowane przez Niemców. W lach 60-tych XX wieku zakupiono dla cerkwi dzwon „Św. Mikoła”, zaś z okazji 1000-lecia Chrztu Rusi w 1988 r. zakupiono drugi dzwon „Św. Włodzimierz Wielki”.

Po wojnie cerkiew została przejęta przez kościół rzymskokatolicki. W latach 1965-1984 były jednak odprawiane nieregularnie msze w rycie greckim, po 1984 regularnie. Obecnie znajduje się tutaj siedziba parafii greckokatolickiej dekanatu przemyskiego. Wielkie zasługi dla uratowania cerkwi przed zniszczeniem po 1947 r. położył Jan Bożyk, który dołożył wielu starań, by zachować ją dla następnych pokoleń wiernych. W 1988 r. w parafii odbyły się uroczystości z okazji 1000-lecia Chrztu Rusi-Ukrainy.

Ze wzgórza na którym znajduje się cerkiew, za drzewami tuż nad samym budynkiem rozpościera się wspaniały widok na polsko-ukraińskie przejście graniczne Hrebenne/Rawa Ruska.

fot. Katarzyna Jaremczuk