Wieprzów [gmina Tarnawatka]

„Na tej wierzchowinie gdzie się wszczyna rzeka Wieprz” tak brzmią pierwsze wzmianki o miejscowości początkowo zwanej Wieprzowym Jeziorem od nazwy Wieprzowego Jeziora, które znajduje się pośrodku miejscowości, a obecnie potocznie zwanej Wieprzowem. Wieprzów jest jedną z najstarszych miejscowości gminy Tarnawatka. Jego lokacja sięga pierwszej połowy XVI wieku. Powstał na granicy dóbr królewskich i szlacheckich. Do chwili obecnej ma to odzwierciedlenie w podziale administracyjnym miejscowości. Nazwa Wieprzów funkcjonuje jedynie jako określenie sołectwa, a faktycznie są to dwie wsie. Jedna ulokowana jest na części królewskiej – północnej. Jest to Wieprzów Tarnawacki. Druga na włościach szlacheckich – południowa to Wieprzów Ordynacki. Powstanie Wieprzowa Ordynackiego można przypisać przedstawicielowi rodziny Marcinowskich – najprawdopodobniej Piotrowi. Natomiast północnej – Wieprzowa Tarnawackiego wychodźcom z Wierzchrachań, którzy zasiedlili te tereny jako pasterze. Pierwsze wzmianki o Wieprzowie Ordynackim pojawiają się w 1559 roku, natomiast o Wieprzowie Tarnawckim rok wcześniej.

Sama nazwa Wieprzów wzięła się od nazwy rzeki Wieprz, która wypływa z położonego w centrum miejscowości Wieprzowego Jeziora. Według legendy to niesforny wieprz uciekł z zagrody kmiecia i zaczął ryć w ziemi, a gdy z dołu, który wyrył wytrysnęła woda wieprz uciekł, a drobna strużka wody stworzyła jezioro. Woda szukając ujścia skierowała się w stronę Wisły, tworząc jedną z największych rzek Polski – rzekę Wieprz. Dzisiaj z Wieprzowego Jeziora, które jeszcze w latach 60-tych XX w. było okazałym zbiornikiem wodnym na skutek niewłaściwej melioracji zostało jedynie małe oczko wodne, lecz nadal wypływa stąd woda i jest to ciągle źródło rzeki. W miejscowości do czasów obecnych nie zachowały się pamiątki historii. Pierwszy wybudowany dwór drewniany został razem z zabudowaniami gospodarskimi spalony podczas najazdu szwedzkiego, a nowo wybudowany folwark murowany rozebrano po II wojnie światowej. Na tym miejscu powstała spółdzielnia rolnicza. Z okresu międzywojennego istniejące pamiątki to szkoła podstawowa, która została wybudowana w latach 30-tych oraz zabudowania mieszkalne i budynki gospodarskie.

Przez Wieprzów przebiega szlak turystyczny (zielony – historyczny). W miejscowości funkcjonuje również „Muzeum Olejarskie”, gdzie można zobaczyć dawne maszyny i urządzenia służące do wyrobu oleju świątecznego, zobaczyć proces jego wytwarzania oraz skosztować tego lokalnego produktu. Czasy zamierzchłe pamięta biegnący krawędzią miejscowości zwany przez mieszkańców „Trakt Królewski”. Tędy to jeszcze w XIX wieku prowadziła jedyna droga do Lwowa, którą wędrowali królowie oraz kupcy wiozący towary na wschód. Dzisiaj służy jedynie do wędrówek pieszych i rowerowych.

Ogromnym atutem Wieprzowa jest jego położenie. Sama wieś jest ulokowana nad jeziorem, otoczona z trzech stron lasami mieszanymi bogatymi w grzyby oraz jagody i maliny. W promieniu 10 km jest wiele miejsc atrakcyjnych przyrodniczo i historycznie (np. rezerwat „Skrzypny Ostrów” z najdalej wysuniętym na wschód stanowiskiem ogromnych okazów Modrzewia Polskiego, użytek ekologiczny „Stawy Tarnawackie”- ostoją ptactwa wodnego i błotnego i „Biała Góra” z roślinnością kserotermiczną, gdzie w dawnych czasach ulokowany był gród „Medno” oraz z funkcjonującym w okresie zimowym wyciągiem narciarskim). Ciekawostką jest również to, że w samej miejscowości do chwili obecnej funkcjonuje 4 zakłady kowalskie oraz w odległości 3 km w na zachód w Dąbrowie Tarnawackiej zakład garncarski. Aby upamiętnić niesfornego wieprza, który przyczynił się według legendy do powstania rzeki Wieprz przez co i Wieprzowa u źródeł rzeki został postawiony jego pomnik Wieprza, który przyciąga turystów oraz jest jedną z atrakcji miejscowości. Z wieprzem jest również związany co roku organizowany w przedostatnią niedzielę sierpnia festyn zwany „Dniami Wieprza”, podczas którego prezentują swój dorobek artystyczny lokalne zespoły oraz wystawiają się przedstawiciele ginących zawodów. Wszystko to stwarza doskonałe warunki do wypoczynku na łonie natury oraz w otoczeniu kulturowej spuścizny i czerpania z niej sił.