Rowerem po gminie Narol – trasa nr 3

Narol – Lipsko – pole bitwy – Łukawica – Wola Wielka – Jacków Ogród – Dębiny – Jędrzejówka – Narol. Długość trasy: 15,1 km. Stopień trudności: mały/średni (cały czas poruszamy się drogą o utwardzonej nawierzchni). Oznakowanie: kolor żółty.

Początek trasy – wyjeżdżamy spod Ratusza w Narolu i kierujemy się w lewo, drogą na Werchratę

Po minięciu kierunkowskazu na Werchratę, jedziemy drogą przejeżdżając obok różnej branży sklepów, apteki. W prawo jest droga prowadząca do Huty Złomy przez Jędrzejówkę i Dębiny – nią będziemy wracać do Narola, robiąc pętlę. My jedziemy prosto, mijając po lewej zabudowania miejscowości Lipsko.

Na skraju wioski, po jej prawej stronie stoi drewniany drogowskaz informujący o kierunku do fortyfikacji ziemnych – wału obronnego z XVII wieku oraz w prawo na zielony szlak im. Brata Alberta (wytyczony w 1990 roku). Jadąc dalej prosto, za zabudowaniami Lipska po lewej stronie drogi napotkamy tablicę pamiątkową odsłoniętą w 1975 roku ku czci 36 osób poległych w walce i zamordowanych podczas napadu UPA. Na kamiennej płycie wyryty jest napis „Polegli w dniu 21 maja 1944 r. w obronie swoich zagród. Cześć ich pamięci”.

Wyjeżdżamy z Lipska, poruszając się nadal drogą prowadzącą przez Łukawicę i Wolę Wielką do Werchraty. Po prawej zagajniki brzozowo-sosnowe z jałowcem w podroście, tu można usłyszeć i zobaczyć dzięcioła zielonego. Po lewej mijamy las sosnowy, typowy dla tego terenu.

Po chwili wjeżdżamy na otwartą przestrzeń pól, gdzie o każdej porze roku można spotkać pasące się sarny i zalatujące z lasu na żer kruki. Tu też zimą spotkamy żerujące na polach w stadach trznadle. Po lewej stronie drogi w lesie sosnowym znajduje się cmentarz, w dali za nim, przysiółek Kijasówka. Zbliżamy się powoli do pierwszych zabudowań wsi Łukawica. W prawo droga prowadzi do Pizuny, w lewo – na Chlewiska.

Tu znajduje się jedno z najwydajniejszych źródeł na Roztoczu Wschodnim. Poniżej źródła powstało po prawej stronie drogi rozlewisko. Wywierzysko to stanowi początek strumienia o nazwie Łukawica. Niektórzy twierdzą nawet, że to tu właśnie rozpoczyna swój bieg jedna z największych rzek Roztocza – Tanew, chociaż wiadomo, że tak naprawdę rzeka ta ma kilka źródeł. Przy drodze, po prawej stronie pod ogromną pomnikową lipą stoi kamienny, biały krzyż, a w dole w pobliżu źródeł widać zabytkową kapliczkę z XIX wieku. Opuszczamy ostatnie zagrody Łukawicy mijając po prawej drogę na Dębiny (5,8 km). My nadal poruszamy się drogą na Werchratę. Najbliższy postój mamy w Woli Wielkiej. Jedziemy wśród lasków sosnowych, w podszyciu których widać plątaniny malin, po chwili znajdujemy na otwartej przestrzeni pól.

Jesteśmy 8 km od Narola – w Woli Wielkiej. Po prawej stronie umiejscowiona jest kapliczka przydrożna. Dojeżdżamy do skrzyżowania dróg, podążamy w prawo na Dębiny (3 km), w lewo droga prowadzi do Werchraty (8 km). Po prawej mijamy stojący pod rozłożystą brzozą krzyż wapienny.

Wyjeżdżamy z Woli Wielkiej (8,8 km od Narola), droga wiedzie wśród sośnin, w runie rośnie wrzos i borówka czarna, między sosnami widać jałowce, po prawej podmokłe uroczysko, w dali widać kopiec mrowiska. Mijamy po prawej tablicę z nazwą wsi – Wola Wielka, a po lewej malowniczą, obieloną, drewnianą chatkę, z ciekawą drewnianą bramą i rzeźbami-świątkami na podwórzu. Dojeżdżamy do krzyżówki, kierujemy się w prawo drogą na Dębiny (1,5 km) przez Jacków Ogród, w lewo droga wiedzie na Hutę Lubycką. Okoliczne tereny leśne zamieszkuje nasz najpospolitszy dzięcioł – dzięcioł duży.

Po przejechaniu 2 km wśród lasków sosnowych i miejscami zagajników brzozowych, docieramy do zabudowań wsi Jacków Ogród, zwanej też Icków Ogród, obecnie części sołectwa Wola Wielka. Po prawej mijamy kapliczkę, skręcamy w prawo na Dębiny. W lesie, 100m od drogi, po jej prawe stronie na niewysokim pagórku można odnaleźć kamienny krzyż z 1935 roku, postawiony na miejscu niewielkiego cmentarza cholerycznego z 1915 roku. Po tej samej stronie drogi znajduje się uroczysko-podmokłe tereny – Rude Bagno, natomiast po przeciwnej stronie, mniej więcej w tej samej odległości rozciągają się Kijowe Bagna. Jak głosi legenda, w czasie potopu szwedzkiego w 1656 roku chłopi uzbrojeni tylko w kije zwabili rajtarów szwedzkich na bagna, gdzie ich potopili i pobili. Na moczarach w okolicy Jacków Ogród występują bobry europejskie. Jadąc dalej zbliżamy się do kolejnej miejscowości na trasie – Dębiny.

Dębiny – wieś położona jest w południowo-wschodniej części gminy Narol, u podnóża niewielkiego zalesionego wzniesienia Kalicza Góra, obecnie Trzy Kopce (315,9m n.p.m.), stanowiąca niegdyś część Woli Wielkiej. Jak głosi żartobliwa opowieść ludowa, na górze tej stykały się włości trzech rycerzy. Każdy z nich chciał zagarnąć górę dla siebie. Ciągłe swary doprowadziły do pojedynku, w wyniku którego rycerze tak bardzo się „pokaliczyli”, że wyzionęli ducha. Ich poddani każdemu z osobna usypali wysoki kopiec, a że było ich trzech – mamy dziś Trzy Kopce, pobliski przysiółek (około 1km na zachód od wsi), do którego droga prowadzi za szkołą w lewo.

Z Dębin do Narola przez Jędrzejówkę poruszać będziemy się drogą, którą niegdyś prowadził Szlak Południowy (we wczesnych latach 70-tych, w 1996 roku pojawił się nowy odcinek szlaku żółtego, w żaden sposób nie związany z nazwą „południowy”). Opuszczamy Dębiny, na krzyżówce jedziemy w prawo do kolejnej miejscowości na trasie tj. Jędrzejówki. W prawo droga wiedzie na Hutę Złomy do rezerwatu „Źródła Tanwi”, gdzie zlokalizowana jest ścieżka przyrodniczo-dydaktyczna „Kobyle Jezioro”, utworzona przez Zarząd Zespołu Parków Krajobrazowych w Przemyślu, przy współpracy z Nadleśnictwem Narol oraz Urzędem Miasta i Gminy Narol. Jedziemy wśród otwartych pól, po prawej w dali pojawiają się zabudowania Michalca, przysiółka Jędrzejówki (2,8 km do Narola). Można stąd skręcić w prawo i dojechać do zielonego szlaku im. Brata Alberta, a nim prosto do miejscowości Jacków Ogród. Docieramy do Jędrzejówki.

Za zabudowaniami wsi po lewej stronie drogi, w borze sosnowym, na wzniesieniu znajduje się cmentarz choleryczny, na którym stoi wysoki krzyż z 1848 roku. Powoli zmierzamy do końca naszej wędrówki, przed nami Narol. Wjeżdżamy na drogę – w lewo, którą już jechaliśmy, rozpoczynając wędrówkę tą trasą.