Tomaszów Lubelski założony został przez kanclerza Jana Zamoyskiego ok. 1590 r. Początkowo zwany Jelitowem, uzyskał prawa miejskie w 1621 roku. Twórcą planu miasta jest Bernardo Morando – ten sam, który wcześniej zaprojektował Zamość. Centralne miejsce zajmuje kwadratowy rynek (140×140 m), z którego na cztery strony świata odchodzą ulice prowadzące w kierunku Zamościa, Lwowa, Szczebrzeszyna i Sokala. Burzliwe dzieje miasta spowodowały, że do dziś pozostało w nim niewiele zabytków architektury drewnianej i murowanej. Kościół pw. Zwiastowania Najświętszej Marii Panny w Tomaszowie, zwany inaczej Sanktuarium Matki Bożej Szkaplerznej, to jeden z najcenniejszych zabytków sakralnego budownictwa drewnianego w Polsce. W świątyni znajduje się cudowny obraz Matki Bożej Szkaplerznej. Kościół ufundowany został w 1627 r. przez ordynata Tomasza Zamoyskiego. Był przebudowywany w 1727 r. oraz odnawiany po zniszczeniach I i II wojny światowej. Modrzewiowy kościół ma dwie wieże w fasadzie zwieńczone wielobocznymi, baniastymi hełmami z iglicami. Wewnątrz znajduje się bogate wyposażenie barokowe, m.in. wczesnobarokowy ołtarz główny z I połowy XVII wieku oraz pochodzące z rozebranego niegdyś kościoła trynitarzy późnobarokowe ołtarze boczne. Nieopodal kościoła znajduje się murowana cerkiew prawosławna p.w. św. Mikołaja Cudotwórcy z 1890 r. To trójdzielna budowla, z kopułą nad nawą i czterema wieżyczkami. Ciekawym przykładem rosyjskiej architektury drewnianej jest budynek tzw. „Czajni” (herbaciarni) z 1902 r. Wzniesiony z półokrąglaków, na podmurowaniu, początkowo służył jako herbaciarnia. W okresie międzywojennym był domem teatralnym, po wojnie mieścił się tutaj dom ludowy. Obecnie budynek pełni rolę handlową.
Więcej o mieście na stronie:
Do pobrania w formie PDF album o Tomaszowie Lubelskim z roku 2018.
- www.tomaszow-lubelski.pl/MMT
