Rachanie

Gmina Rachanie
Gmina o powierzchni 94,05 km2. Graniczy z gminami Jarczów, Komarów-Osada (powiat zamojski), Krynice, Łaszczów, Tarnawatka, Tomaszów Lubelski, Tyszowce. Odległość do przejścia granicznego z Ukrainą w Hrebennem wynosi ok. 38 km.
Gmina Rachanie położona jest na Grzędzie Sokalskiej.

Wyżynny krajobraz ożywiają rozległe wierzchowiny lessowe, których wysokość sięga 300 m. n.p.m., głębokie wąwozy oraz doliny rzeki Wożuczynki i jej dopływów wraz ze źródłami oraz stawami. Wśród kilku kompleksów leśnych znajdują się obfitujące w grzyby i jagody lasy: siemierski, Sojnica oraz werechański, którego najcenniejszy fragment tworzy rezerwat przyrodniczy „Przecinka”, chroniący starodrzew bukowy z domieszką grabu i wiele innych gatunków.
Rachanie początkami swymi sięgają roku 1436, kiedy Ziemowit IV książę mazowiecki i bielski lub Kazimierz II bielski nadał miejscowości prawa miejskie. Z Rachaniami i położonymi wokół nich miejscowościami związane są różne rody szlacheckie (Fredrowie, Rachańscy, Mierowie, Wydżgowie). Najprężniejszy rozwój miasta odnotowano w pierwszej połowie XVII. Prawa miejskie Rachanie utraciły około 1795 roku.

Historia całej gminy jest niezwykle bogata i ciekawa.
Stowarzyszenia, które prężnie funkcjonują w Rachaniach, Wożuczynie i Siemierzu dbają, by nie zapomniano o najważniejszych wydarzeniach z dziejów gminy, a także o osobach związanych z tymi ziemiami (np. Edmund Monsiel).
W gminie warto zobaczyć: murowany dwór z XVIII wieku i okazałą bramę główną w Rachaniach, barokowy kościół z drugiej połowy XVIII wieku, otoczony murowanym ogrodzeniem i kapliczkami z początku XX wieku w Rachaniach, barokowy kościół z połowy XVIII wieku z ogrodzeniem i kapliczkami z początku XX wieku w Wożuczynie, pozostałości zespołu obronnego i rezydencjonalnego Wożuczyńskich i Mierów z XVI-XVIII wieku, z obeliskami bramnymi i resztką parku włoskiego w Wożuczynie, dawną cerkiew prawosławną z 1909 roku oraz
pozostałości zespołu dworskiego z pierwszej połowy XIX wieku w Grodysławicach, zespół dworski w Pawłowie i Siemnicach, młyn w Józefówce, Zwiartówku, figury i krzyże przydrożne, miejsca pamięci z I i II wojny światowej, oraz zespół cegielni w Koziej Woli. Tutaj także warto zatrzymać się przy okazałej mogile/kurhanie, na stronie internetowej parafii pw. Nawiedzenia NMP w Wożuczynie widnieje
informacja, iż jest to prawdopodobnie zbiorowa mogiła żołnierzy austriackich z I wojny światowej. Inni autorzy piszą, że w nasypie w XIX wieku odkryto pochówek kultury łużyckiej. Według ustaleń archeologów jest to kurhan z końca neolitu lub z początku epoki brązu, jakich jest wiele na Grzędzie Sokalskiej. Wielofazowość nasypu jest widoczna na mapie hipsometrycznej. Wszystkie późniejsze działania mają wtórny charakter, na co wskazują fragmenty licznych nowożytnych cegieł znajdujące się w zachodniej ścianie nasypu powstałej w wyniku budowy drogi dojazdowej na pole. Najprawdopodobniej najstarsza jest część środkowa kopca (neolityczna lub wczesnobrązowa?), a zewnętrzna jest współcześnie utworzona przez rozsunięcie nasypu. Warto zauważyć, że na kopcu znajdował się pod koniec XVIII wieku budynek oznaczony na tzw. mapie von Miega jako “Lusthaus” (źródło: https://mapire.eu/en/map/firstsurvey-galicia).

Nie należy wykluczyć wykorzystanie kopca w systemie sygnalizacji w średniowieczu lub okresie nowożytnym, ze względu na jego położenie na kulminacji wzniesienia, skąd jest widoczność przy dobrej pogodzie do 30 km. Turystów przyciągają piękne wąwozy lessowe, urozmaicony
krajobraz, rześkie powietrze i nieskazitelnie czysta woda.
W Wożuczynie funkcjonuje Izba Regionalna, którą opiekuje się Stowarzyszenie Miłośników Wożuczyna i Okolic. Obejrzeć w niej można wiele
zabytkowych przedmiotów codziennego użytku, fotografie, pamiątki po cukrowni, prace rękodzielnicze lokalnych artystów.
Szlaki turystyczne: przez gminę przebiega oznaczony kolorem zielonym Szlak Historyczny, który prowadzi przez: Tomaszów Lubelski-Turkowice-Rachanie-Kolonię Wożuczyn-Wożuczyn oraz Siemnice. Na terenie gminy oznakowano także ważne miejsca pod względem archeologicznym wyznaczając Południowo-Wschodni Szlak Archeologiczny.

Gmina Rachanie mocno stawia na turystów.

Od roku 2018 mieszkańcy oraz osoby zwiedzające teren gminy mogą odwiedzić dwie nowo wskazane atrakcje. Pierwszą z nich jest pomnik przyrody – dąb szypułkowy “Aleksander”, a drugą ścieżka dydaktyczna „Piecyki”.

Oba produkty turystyczne mają za zadanie zainteresować walorami przyrodniczymi Grzędy Sokalskiej mieszkańców i turystów. Nowo mianowany pomnik przyrody dąb Aleksander rośnie w Grodysławicach-Kolonii, łatwo tam trafić a dębu nie sposób przeoczyć. Olbrzymi dąb góruje nad polami i łąkami wspaniale prezentując swoje rozłożyste ramiona. Dąb Aleksander nawiązuje do imienie Aleksandra Fredry, którego brat Edward w pierwszej połowie XIX wieku był właścicielem Grodysławic, wybudował tam murowany dwór. Monumentalne drzewo mierzy 22 metry, jego średnica wynosi 125 cm a obwód 385 cm. Drugą atrakcją turystyczną w gminie Rachanie została nowo otwarta ścieżka przyrodniczo-edukacyjna „Werechanie”, miejsce zwane przez okolicznych mieszkańców „Piecyki”. Z Pawłówki oznakowano trasę wiodącą między malowniczymi jarami i wąwozami.
Na terenie gminy prężnie działają Koła Gospodyń Wiejskich, które oferują lokalne przysmaki.
Warto poznać sąsiadującą z Roztoczem – Grzędę Sokalską!

fot. Magdalena Tereszczuk

Historia Herbu

Miejscowość Rachanie początkami swymi sięga do roku 1436 kiedy Ziemowit IV książę mazowiecki i bielski lub Kazimierz II bielski nadał miejscowości prawa miejskie.

Z Rachaniami i położonymi wokół nich miejscowościami związane są różne rody szlacheckie, które wniosły duży wkład w rozwój naszych terenów i całej Rzeczypospolitej jak chociażby Fredrowie, Rachańscy, Mierowie, Wydżgowie.

Największy rozrost miasta miał miejsce w pierwszej połowie XVII. Prawa miejskie Rachanie utraciły około 1795r. Niestety do naszych czasów nie zachował się wzór herbu jakim posługiwało się to miasto. Szereg gmin i powiatów w naszym kraju już od dłuższego czasu bo począwszy od reformy administracyjnej, eksponuje i pieczętuje się na oficjalnych pismach i drukach urzędowych herbami, które nawiązują w swej formie już to do tradycji, już do przeszłości historycznej swych dziejów. Pragniemy wiedzeni tym przykładem przyjąć własny znak. Według analizy dostępnych nam materiałów dwa rody Rachańscy i Wydzgowie związane są z naszym terenem pieczętowały się herbem Jastrzębiec.W ruinach rezydencji w Wożuczynie został odnaleziony guzik z tym herbem. Głównym elementem znaku jest umieszczona na błękitnym polu podkowa odwrócona końcami do góry, w jej środku złoty krzyż. Herb o bogatych tradycjach związany ze szlachtą kolonizującą nasze tereny. W formie jak i treści jest piękny, ciekawy kolorystycznie. Dobrze osadzony w tradycji i znajduje swe uzasadnienie w przeszłości historycznej naszej gminy. Poważnym problemem jest fakt, że na tym znaku swe godła wzorowały już inne samorządy jak chociażby Bychawa. Dla odróżnienia zatem od innych używanych już godeł proponujemy aby w górnym polu tarczy herbowej umieścić przyjętą od nazwy miejscowości literę R.

Atrakcyjna turystycznie gmina Rachanie

Gminny Ośrodek Kultury w Rachaniach

ul. Partyzantów 60

22-640 Rachanie

tel. 84 663 22 42, e-mail: gokrachanie@op.pl